Bycie nauczycielem to mimo wielu benefitów ciężki kawałek chleba i nie chodzi tu jedynie o kwestie zarobkowe. Przygotowywanie materiałów dydaktycznych dla swoich uczniów oraz organizacja pracy, swojej jak i zarówno podopiecznych tak, by zrealizować na czas w całości program oświatowy dla danej grupy, to tylko kilka z wyzwań, z jakimi wiąże się ten zawód.
Cyfryzacja systemu edukacyjnego oczywiście jest w tym przypadku bardzo pomocna, a pojawiające się nowe rozwiązania dodatkowo ułatwiają “belfrom” wykonywanie ich pracy. Sztuczna inteligencja (AI), na czele z ChatGPT, jest właśnie jednym z takich wynalazków optymalizujących pracę tej grupy zawodowej.
Jeżeli należycie do tej właśnie, to w tym artykule znajdziecie kilka praktycznych zastosowań tego programu od firmy OpenAI, dzięki któremu wiele rutynowych czynności należących do Waszych zadań może stać się o wiele prostszych.
1. Tworzenie planów zajęć
Praktyczne zastosowanie:
Są takie przedmioty szkolne, w przypadku których nie wystarczy sam wykład na dany temat, by przekazać podopiecznym w całości swoją wiedzę. Jak wspomniałem wyżej, bywa i tak, że stosunek ilości zagadnień do przerobienia z daną grupą jest nieproporcjonalny do czasu, jaki jest dany w trakcie cyklu/ semestru/ roku szkolnego.
Trzeba więc od początku działać wedle określonego planu, by zdążyć się ze wszystkim wyrobić. ChatGPT jest tutaj bardzo praktycznym rozwiązaniem, bowiem potrafi świetnie nam zorganizować to w oparciu o konspekt zajęć.
W tym przypadku musimy użyć następującego prompta, na przykładzie przygotowania zajęć z biologii:
Prompt: Stwórz plan zajęć lekcyjnych na temat “Fotosynteza” dla uczniów klasy 6 szkoły podstawowej. Zajęcia trwają 45 minut.
Przykład odpowiedzi ChatGPT:
- Plan zajęć lekcyjnych na temat “Fotosynteza” dla uczniów klasy 6 szkoły podstawowej
- Czas trwania: 45 minutCele lekcji:
- Zrozumienie podstawowych procesów fotosyntezy.
- Poznanie roli chlorofilu i światła w fotosyntezie.
- Zrozumienie znaczenia fotosyntezy dla życia na Ziemi.
Materiały:
- Prezentacja multimedialna lub plakaty z ilustracjami fotosyntezy.
- Zielone liście roślin.
- Lupy.
- Karty pracy dla uczniów.
- Pisaki, ołówki, kolorowe kredki.
Plan lekcji:
- Wprowadzenie (5 minut)
- Przywitanie uczniów i przedstawienie tematu lekcji: „Fotosynteza – jak rośliny wytwarzają pokarm”.
- Krótkie wprowadzenie, dlaczego fotosynteza jest ważna dla życia na Ziemi.
- Prezentacja multimedialna / Plakaty (10 minut)
- Pokaz slajdów lub plakaty przedstawiające podstawowy proces fotosyntezy:
- Co to jest fotosynteza?
- Jakie są niezbędne składniki fotosyntezy (woda, dwutlenek węgla, światło słoneczne, chlorofil)?
- Produkty fotosyntezy (glukoza i tlen).
- Wyjaśnienie roli chlorofilu i światła słonecznego.
- Eksperyment (15 minut)
- Podzielenie uczniów na małe grupy.
- Każda grupa otrzymuje zielone liście roślin i lupy.
- Instrukcje dla uczniów:
- Przyjrzenie się liściom pod lupą i zwrócenie uwagi na ich kolor.
- Dyskusja w grupach na temat, dlaczego liście są zielone (chlorofil).
- Nauczyciel objaśnia rolę chlorofilu w absorpcji światła słonecznego.
- Ćwiczenie praktyczne (10 minut)
- Rozdanie kart pracy z pytaniami na temat fotosyntezy.
- Uczniowie samodzielnie wypełniają karty pracy, rysują schemat procesu fotosyntezy, opisują rolę chlorofilu i produktów fotosyntezy.
- Nauczyciel przechadza się po klasie, udzielając pomocy i odpowiedzi na pytania.
- Podsumowanie i dyskusja (5 minut)
- Zbiorowe omówienie wyników kart pracy.
- Pytania uczniów i odpowiedzi nauczyciela.
- Krótkie powtórzenie najważniejszych punktów lekcji:
- Co to jest fotosynteza?
- Jakie składniki są potrzebne do fotosyntezy?
- Co powstaje w wyniku fotosyntezy?
Uwagi:
- Upewnij się, że prezentacja multimedialna jest dostosowana do poziomu klasy 6.
- Dostosuj tempo zajęć do możliwości uczniów.
- Zachęcaj uczniów do aktywnego udziału i zadawania pytań.
2. Tworzenie quizów i testów
Praktyczne zastosowanie:
Teksty oraz quizy stanowią nieodłączny element narzędzi do oceny wiedzy uczniów. Dzięki ChatGPT można natomiast w bardzo krótkim czasie wygenerować pytania do takowych form materiałów weryfikujących to, na jakim etapie przyswajania wiedzy jest dana grupa. Dzięki temu rozwiązaniu nauczyciele mają nieco więcej czasu, który mogą poświęcić na skupienie się na innych aspektach nauczania.
Prompt: Stwórz quiz z historii dla 8 klasy szkoły podstawowej z pięcioma pytaniami otwartymi i pięcioma zamkniętymi.
Przykład odpowiedzi ChatGPT:
Quiz z historii dla 8 klasy: Pytania zamknięte:
- Kiedy odbyła się bitwa pod Grunwaldem? a) 1410 b) 1415 c) 1420 d) 1425
- Kto był pierwszym królem Polski? a) Bolesław Chrobry b) Mieszko I c) Kazimierz Wielki d) Władysław Jagiełło
- Która z wymienionych postaci była cesarzem Francji? a) Ludwik XIV b) Napoleon Bonaparte c) Henryk IV d) Karol Wielki
- Jak nazywała się reforma rolna w Polsce w 1944 roku? a) Reforma Urbana b) Reforma Rolna c) Reforma Wiejska d) Reforma Przemysłowa
- Kto był autorem „Deklaracji niepodległości USA”? a) George Washington b) Thomas Jefferson c) John Adams d) Benjamin Franklin
- Pytania otwarte:
- Opisz przyczyny i skutki Rewolucji Francuskiej.
- Wymień główne osiągnięcia Kazimierza Wielkiego.
- Jakie były główne założenia Konstytucji 3 Maja?
- Omów przebieg i znaczenie bitwy pod Grunwaldem.
- Jakie zmiany wprowadziła reforma rolna w Polsce po II wojnie światowej?
3. Tworzenie materiałów dydaktycznych
Praktyczne zastosowanie:
Co stanowi często czynnik opóźniający start danej czynności? To, że nie wiemy jak się do tego zabrać. Potrzebujemy jakiegoś punktu wejścia, planu wyznaczającego kierunek naszych działań. I w tej kwestii w dużym stopniu może nam to zadanie ułatwić ChatGPT generując potrzebne materiały dydaktyczne dla uczników.
Prompt: Stwórz materiały dydaktyczne na temat „Układ Słoneczny” dla uczniów 4. klasy szkoły podstawowej. Materiały te mają zawierać krótkie streszczenie, główne punkty i przykładowe pytania.
Przykład odpowiedzi ChatGPT:
- Układ Słoneczny składa się z Słońca oraz wszystkich ciał niebieskich, które krążą wokół niego, takich jak planety, księżyce, asteroidy i komety.
- Słońce jako centrum Układu Słonecznego.
- Osiem planet i ich kolejność od Słońca: Merkury, Wenus, Ziemia, Mars, Jowisz, Saturn, Uran, Neptun.
- Różnice między planetami skalistymi a gazowymi.
- Księżyce i ich znaczenie.
- Asteroidy, komety i inne ciała niebieskie.
- Przykładowe pytania:
- Wymień planety Układu Słonecznego w kolejności od najbliższej do najdalszej od Słońca.
- Jakie są główne różnice między planetami skalistymi a gazowymi?
- Dlaczego Słońce jest ważne dla życia na Ziemi?
- Opisz cechy charakterystyczne Jowisza.
- Co to są komety i skąd pochodzą?
4. Tworzenie zadań domowych
Praktyczne zastosowanie:
Temat, który w ostatnich miesiącach mocno polaryzował Polaków w związku z proponowanymi zmianami przez nasz Ministerstwo Edukacji. Chodzi bowiem o kwestię zadawania uczniom prac domowych. Ja osobiście uważam, że jeśli się wszystko odpowiednio zaplanuje, jeżeli chodzi o stosunek ilości zadawanych zadań do wykonania przez ucznia w domu, to odrabianie lekcji poza szkołą nie jest czymś, co nadwyręża umysły młodych ludzi.
Prace domowe są po to, by dziecko miało okazję utrwalić sobie dany materiał, zrozumieć go na podstawie praktycznych zadań oraz dodatkowo wykształcić w sobie zdolność kreatywnego, ale i krytycznego myślenia. ChatGPT jest natomiast w stanie wygenerować dla naszych uczniów takie zadania, które w dodatku będą miał dość przystępny charakter i nie będą się kojarzyć w przyszłości z powtarzającą się udręką.
Prompt: Stwórz zadanie domowe z języka polskiego dla ucznia z 1. klasy liceum na temat analizy wiersza Adama Mickiewicz “Stepy Akermańskie”, które ma rozwijać umiejętności krytycznego myślenia.
Przykład odpowiedzi ChatGPT:
- Zadanie domowe z języka polskiego na temat „Analiza wiersza”:
- Przeczytaj wiersz „Stepy Akermańskie” Adama Mickiewicza. Odpowiedz na poniższe pytania, wykorzystując umiejętności krytycznego myślenia:
- Jakie emocje wywołuje wiersz i jakie środki stylistyczne autor wykorzystuje, aby je przekazać?
- Jakie obrazy przyrody przedstawia Mickiewicz i jaki mają one wpływ na atmosferę wiersza?
- Jakie przesłanie, twoim zdaniem, niesie ten wiersz?
- Porównaj „Stepy Akermańskie” z innym wierszem Mickiewicza, zwracając uwagę na podobieństwa i różnice w stylu i tematyce.
5. Pomoc w przygotowaniu do egzaminów
Praktyczne zastosowanie:
Jeżeli oczekuje się od uczniów, by ci osiągali zadawalające wyniki z określonych testów i egzaminów, to należy ich do nich odpowiednio przygotować. Na pewno zdrową praktyką jest pomaganie im w procesie powtarzania danego zakresu informacji przed sprawdzianem z jego wiedzy.
Wpisując w ChatGPT prompt o treści “Pomóż mi stworzyć materiały do powtórki przed egzaminem z matematyki dla uczniów 7. klasy klasy podstawowej z rozdziału o graniastosłupach”.
Przykład odpowiedzi ChatGPT:
Podstawowe definicje:
- Graniastosłup: Bryła geometryczna, której dwie przeciwległe ściany (podstawy) są przystającymi wielokątami, a pozostałe ściany (ściany boczne) są prostokątami.
- Podstawa graniastosłupa: Jeden z przystających wielokątów.
- Ściana boczna: Prostokąt łączący odpowiednie boki podstaw.
- Wysokość graniastosłupa: Odległość między podstawami.
Rodzaje graniastosłupów:
- Prosty: Graniastosłup, w którym wszystkie krawędzie boczne są prostopadłe do podstaw.
- Pochyły: Graniastosłup, w którym krawędzie boczne nie są prostopadłe do podstaw.
- Równoboczny: Graniastosłup prosty o podstawach będących wielokątami foremnymi.
Zadanie 1: Graniastosłupy proste
- Oblicz pole powierzchni bocznej i całkowitej graniastosłupa prostego, którego podstawą jest sześciokąt foremny o boku 4 cm, a wysokość graniastosłupa wynosi 8 cm.
- Oblicz objętość graniastosłupa prostego, którego podstawą jest trapez równoramienny o podstawach 6 cm i 4 cm, wysokości 5 cm, a wysokość graniastosłupa wynosi 15 cm.
Zadanie 2: Graniastosłupy pochyłe
- Oblicz pole powierzchni całkowitej graniastosłupa pochyłego, którego podstawą jest romb o przekątnych 8 cm i 6 cm, a krawędź boczna graniastosłupa ma długość 10 cm.
- Oblicz objętość graniastosłupa pochyłego, którego podstawą jest kwadrat o boku 5 cm, a wysokość graniastosłupa wynosi 12 cm.
Quiz do powtórki:
- Jakie są podstawowe elementy graniastosłupa?
- Co to jest pole powierzchni bocznej i jak je obliczyć?
- Jakie wzory stosujemy do obliczania objętości graniastosłupa prostego?
- Podaj przykład zastosowania graniastosłupa w życiu codziennym.
- Te materiały powinny pomóc uczniom klasy 7 skutecznie powtórzyć temat graniastosłupów i przygotować się do egzaminu.
6. Tworzenie projektów grupowych
Praktyczne zastosowanie:
Ćwiczenia w grupach kształtują umiejętności interpersonalne, poprawiają naszą komunikację oraz otwierają nas na nowe doświadczenia. W przypadku uczniów istotne jest to, by tak zorganizować im zadania pracy w kilka osób, by czynność ta sprawiała im satysfakcji i dostarczała przyszłościowych doświadczeń.
Jak jednak zaplanować takie działania, by dana grupa młodych ludzi, których przeważnie rozpiera energia, efektywnie w nich uczestniczyła? Zlecimy oczywiście to zadanie ChatGPT.
Prompt: Stwórz projekt grupowy na temat ochrony środowiska dla uczniów pierwszej klasy liceum, który rozwija umiejętności współpracy. Na jego realizację przeznaczone są dwie godziny lekcyjne, po 45 minut.
Przykład odpowiedzi ChatGPT:
- Ochrona środowiska: Nasze lokalne działania”. Celem projektu jest zwiększenie świadomości uczniów na temat ochrony środowiska oraz rozwijanie umiejętności współpracy, komunikacji i kreatywności.
- Czas trwania: 2 godziny lekcyjne (2 x 45 minut)
- Skład zespołów: Uczniowie zostaną podzieleni na grupy po 4-5 osób.
Etapy projektu:
- Wprowadzenie i podział grup (10 minut)
Wprowadzenie: Nauczyciel krótko wprowadzi temat ochrony środowiska, wskazując na jego znaczenie i kilka przykładowych problemów środowiskowych (np. zanieczyszczenie powietrza, wody, gleby, zmiany klimatyczne, recykling).
Podział na grupy: Uczniowie zostaną podzieleni na grupy po 4-5 osób. Każda grupa wylosuje temat szczegółowy do swojego projektu (np. recykling, oszczędzanie wody, zrównoważona konsumpcja). Burza mózgów i planowanie (15 minut) - Burza mózgów: W grupach uczniowie przeprowadzą burzę mózgów, aby wymyślić możliwe działania, które mogą podjąć w celu ochrony środowiska w kontekście wylosowanego tematu.
Wybór działania: Grupy wybiorą jedno konkretne działanie, które mogą zrealizować w trakcie zajęć. Może to być np. stworzenie plakatu edukacyjnego, przygotowanie krótkiej scenki promującej ekologiczną postawę, zaprojektowanie ulotki informacyjnej itp.
Planowanie: Każda grupa sporządzi krótki plan działania, obejmujący podział ról i kroków do realizacji. - Realizacja projektu (45 minut)
Praca w grupach: Uczniowie pracują nad swoim projektem, realizując zaplanowane działania. Nauczyciel krąży po klasie, wspiera uczniów, udziela wskazówek i odpowiada na pytania.
Kreatywne podejście: Uczniowie korzystają z dostępnych materiałów (papier, farby, kredki, komputer z dostępem do internetu, narzędzia do tworzenia prezentacji) do stworzenia swojego projektu. - Prezentacja i ocena (20 minut)
Prezentacja: Każda grupa ma 3-4 minuty na przedstawienie swojego projektu przed klasą. Prezentacja powinna obejmować krótki opis problemu, zaproponowane działania i ich potencjalny wpływ na ochronę środowiska.
Ocena: Po każdej prezentacji nauczyciel oraz inni uczniowie mogą zadawać pytania i wyrażać swoje opinie. Nauczyciel ocenia projekty na podstawie zaangażowania, współpracy w grupie, kreatywności i jakości wykonania. - Podsumowanie (5 minut)
Refleksja: Nauczyciel prowadzi krótką dyskusję podsumowującą, pytając uczniów o ich wrażenia z pracy w grupach, co nowego się nauczyli i jak mogą zastosować zdobyte umiejętności w codziennym życiu. - Materiały pomocnicze: Papier, farby, kredki, flamastry; komputer z dostępem do internetu; narzędzia do tworzenia prezentacji (PowerPoint, Canva); nożyczki, klej; flipchart lub tablica do zapisywania pomysłów
Najlepsze prompty ChatGPT dla nauczyciela – Podsumowanie
ChatGPT to niezwykle wszechstronne narzędzie, które może znacząco wspierać nauczycieli w ich codziennej pracy. Od tworzenia planów lekcji, przez generowanie quizów, aż po pomoc w przygotowaniu do egzaminów – możliwości jest naprawdę sporo. Wykorzystanie ChatGPT w edukacji pozwala nauczycielom na bardziej efektywne zarządzanie ich czasem oraz zasobami. To natomiast może przełożyć się na lepsze wyniki uczniów i większą satysfakcję w pracy nauczyciela.
Autor: Filip Dzięciołowski