Antynoble 2024 przyznane – zobacz za jakie odkrycia odebrano nagrody!

W tegorocznej edycji Ig Nobel, czyli tzw. Antynobli, uhonorowano badania naukowe, które na pierwszy rzut oka mogą wydawać się humorystyczne, ale niosą ze sobą istotną wartość naukową.

Nagrody te przyznawane są za prace publikowane w recenzowanych czasopismach, które jednocześnie bawią i skłaniają do refleksji. Wśród wyróżnionych w 2024 roku znaleźli się badacze z różnych dziedzin, w tym fizjologii, chemii, fizyki oraz demografii:

• W dziedzinie fizjologii nagrodzono zespół japońsko-amerykański za odkrycie, że niektóre ssaki mogą oddychać przez odbyt. Naukowcy wykazali, że dostarczanie tlenu w ten sposób może uratować życie w sytuacjach niewydolności oddechowej u niektórych zwierząt, co być może znajdzie zastosowanie także u ludzi.
• W dziedzinie chemii nagrodzeni zostali naukowcy z Francji i Holandii za badania nad tzw. „pijanymi robakami”. Opracowali oni metodę oddzielania robaków będących pod wpływem alkoholu od tych trzeźwych. Badania skupiały się na tzw. aktywnych polimerach, które samodzielnie się poruszają i odgrywają ważną rolę biologiczną, m.in. w ruchliwości plemników. Ze względu na mikroskopijne rozmiary, polimery te są trudne do zaobserwowania, dlatego naukowcy użyli wodnych robaków gatunku Tubifex tubifex jako modelu, który pozwalał na ich symulację i badanie.
• James Liao z University of Florida otrzymał nagrodę z fizyki za badania nad pływaniem martwego pstrąga. Chciał ustalić, ile energii potrzebują pstrągi, by przepływać przez wzburzone wody. Do eksperymentu użył martwego pstrąga, wszczepiając mu elektrody, aby stworzyć komputerowy model ruchu. Odkrył, że ryby raczej płyną z prądem, zamiast aktywnie pływać.
• Wśród nagrodzonych badań znalazł się projekt amerykańskiego psychologa B.F. Skinnera, który w latach 40. eksperymentował z użyciem gołębi do naprowadzania pocisków. Skinner, znany ze swoich badań nad warunkowaniem, szkolił gołębie, aby kierowały bomby na cele, co miało pomóc brytyjskim pilotom, którzy musieli schodzić nisko, by trafić w cel. Chociaż projekt był tajny i opublikowano go dopiero w latach 60., ostatecznie zastąpiono go elektronicznymi systemami naprowadzania. Co ciekawe, podobne techniki wykorzystywano później do trenowania ptaków do rozpoznawania rozbitków na morzu.

• Saul Justin Newman otrzymał nagrodę w dziedzinie demografii za odkrycie, że wiele osób uznawanych za wyjątkowo długowieczne pochodziło z miejsc, gdzie rejestracja urodzeń i zgonów była niedokładna. Pokazał, że demografowie często wyciągają zbyt pochopne wnioski na temat długowieczności.

• Naukowcy z Niemiec, Brazylii i USA zdobyli nagrodę w dziedzinie botaniki za odkrycie, że południowoamerykańska roślina Boquila trifoliolata potrafi naśladować wygląd liści sąsiadujących z nią plastikowych roślin. Badacze sugerują, że roślina ta w pewien sposób „widzi” swoje otoczenie, choć mechanizm tego zjawiska pozostaje niejasny.

• Zespół naukowców z Francji i Chile zdobył nagrodę w dziedzinie anatomii za badania nad kierunkiem układania się włosów na głowach ludzi z różnych półkul. Sprawdzali, czy istnieje związek między kierunkiem układania się włosów a miejscem zamieszkania względem równika. Badania wykazały taki związek, podobny do tego, jak wiruje woda w zlewie na różnych półkulach.
• Zespół naukowców z Holandii, Szwajcarii, Belgii, Francji, Niemiec, Węgier oraz Czech zdobył nagrodę w dziedzinie prawdopodobieństwa za badania nad rzutem monetą. Przeprowadzili oni ponad 350 tysięcy eksperymentów, które wykazały, że moneta częściej ląduje w tej samej pozycji, z której została rzucona. Wyniki te potwierdziły ich teoretyczne założenia.
• Amerykańscy naukowcy, pośmiertnie uhonorowani nagrodą z dziedziny biologii, badali wpływ stresu na produkcję mleka u krów mlecznych. W eksperymentach z lat 40. umieszczali koty na grzbietach krów i straszyli je hałasem z nadmuchanej torebki, aby sprawdzić, jak stres wpływa na wydajność mleczną.

Jak widać, różne drogi prowadzą do sławy w świecie nauki, a nie wszystkie badania muszą na pierwszy rzut oka wydawać się sensowne, by przydać się w rozwoju kolejnych zagadnień. Antynoble to bardzo cenne nagrody!