Światło, a ewolucja człowieka – jego wpływ jest większy niż zakładaliśmy

Światło odegrało kluczową rolę w ewolucji człowieka, wpływając na takie cechy jak kolor skóry, struktura włosów czy wielkość oczu. Jego oddziaływanie nie zakończyło się w przeszłości – nadal wpływa na nasze zdrowie, rytmy biologiczne i ewolucję genetyczną.

Pierwsi ludzie wyewoluowali w ciepłym klimacie Afryki, gdzie ekspozycja na intensywne światło słoneczne była codziennością. Jednym z powodów, dla których zaczęliśmy chodzić na dwóch nogach, była chęć zmniejszenia powierzchni ciała wystawionej na słońce.

Kręcone włosy mogły dodatkowo chronić przed upałem, zapewniając izolację i osłonę dla skóry głowy. Z kolei ciemna pigmentacja skóry chroniła przed szkodliwym promieniowaniem UV, jednocześnie pozwalając organizmowi wytwarzać witaminę D.

Gdy ludzie migrowali do regionów o słabszym nasłonecznieniu, ewolucja doprowadziła do jaśniejszego koloru skóry, co pozwalało lepiej wykorzystywać dostępne promienie UV. Jednak mniejsza pigmentacja zwiększyła ryzyko uszkodzeń skóry, co tłumaczy wysokie wskaźniki raka skóry wśród mieszkańców Australii pochodzenia europejskiego.

Wpływ światła na wzrok i zegar biologiczny

W regionach o mniejszym nasłonecznieniu ludzie rozwinęli większe oczodoły i mniej pigmentu w tęczówkach, co miało poprawić widzenie w słabszym świetle. To również zwiększyło wrażliwość na silne promieniowanie UV, co tłumaczy wysoką zachorowalność na raka oczu w Australii.

Nasze rytmy biologiczne, takie jak cykl snu i czuwania, są głęboko zakorzenione w ewolucji. Pierwsze ssaki były nocne, ale przodkowie naczelnych przystosowali się do życia w dzień, co ukształtowało nasze postrzeganie światła i koloru.

Światło w nowoczesnym świecie

W ostatnich stuleciach sztuczne oświetlenie zmniejszyło naszą zależność od naturalnego światła. Jednak nadmierna ekspozycja na sztuczne światło przyczyniła się do wzrostu krótkowzroczności w ostatnich dekadach, co pokazuje, że światło wciąż kształtuje naszą biologię.

W nadchodzących tysiącleciach światło nadal będzie wpływać na nasze ciała i geny, choć jego długoterminowe efekty pozostają trudne do przewidzenia.